Marketing według Masajów

Bo sprzedać się to trzeba umieć. Masajowie bez wątpienia umieją. Rzekłabym, że opanowali sztukę autopromocji do perfekcji. Co z tego, że są jednym z najmniej licznych plemion Kenii (stanowią jedynie około 2% społeczeństwa), jeśli jednocześnie są najbardziej rozpoznawalni. Mówisz – Kenia, a jedno z pierwszych twoich skojarzeń to z pewnością Masajowie. To się nazywa sukces marketingowy!

Raz w tygodniu animatorzy hotelu na wybrzeżu organizują dla gości spacer do masajskiej wioski. Na miejscu okazuje się, że wioska to tak naprawdę jedna tradycyjna chatka wybudowana z ziemi zmieszanej z krowim łajnem i kilkoro młodzieńców, którzy przycupnęli w cieniu drzewa. Na widok turystów powoli podnoszą się i szykują, by dać prosty pokaz plemiennych tradycji. W międzyczasie przed chatka pojawia się również jedna obwieszona ozdobami z koralików Masajka.

Schowana za murem niewielkiego centrum handlowego wioska jest jedynie atrapą.
– Nie wszystkich stać na to, by przylecieć na nasze tereny, do Masai Mara – tłumaczy mi jeden z młodzieńców. – Dlatego my przyjechaliśmy tutaj by promować naszą kulturę wśród tych, którzy nie mają dość pieniędzy, by wybrać się do nas.

Tereny zamieszkiwane przez Masajów to cały obszar Wielkiego Rowu Wschodniego, dokąd przywędrowali około XVII wieku z obszarów dzisiejszego Sudanu Południowego. Jednak w XX wieku kolonizatorzy poszukujący ziem pod własne hodowle zaczęli spychać plemię na coraz mniejsze terytoria. Dodatkowo Masajowie zaczęli tracić ziemie, które przekształcono w rezerwaty i parki narodowe – Amboseli i Masai Mara. Dzisiaj żyją oni w tych okolicach, choć poza terenem chronionym, dlatego chcąc odwiedzić prawdziwą masajską wioskę należy wybrać się właśnie w tamte rejony.

Za wstęp do wioski trzeba zapłacić około 10-20 dolarów. W czasie krótkiej wizyty Masajowie dają pokaz plemiennych tańców, szczególnie widowiskowych podskoków, z których słyną, przy akompaniamencie charakterystycznych śpiewów. Drugim elementem pokazu jest rozpalanie ognia metodą pocierania patykiem o kawałek drewienka. Na koniec przewodnik pokazuje typowy dom i opowiada co nieco o codziennym życiu na sawannie.

a
Wczesnym popołudniem w chatce panują niemiłosierny gorąc i zaduch. Siadamy na wyłożonych krowimi skórami miejscach do spania i przysłuchujemy się opowieści, jednak po chwili mam wrażenie, że za moment zupełnie się rozpłynę i proponuję kontynuację rozmowy na zewnątrz.

Młody Masaj opowiada o ciekawej organizacji społecznej opartej na grupach wiekowych: chłopcy w podobnym wieku przechodzą te same rytuały w tym samym czasie. Plemię po dziś dzień kultywuje obrzezanie chłopców, obrzezanie dziewczynek zdarza się pod naciskiem opinii publicznej i organizacji coraz rzadziej. Każdy młodzieniec musi również spędzić trochę czasu w buszu by przygotować się do dorosłego, odpowiedzialnego życia.

W wieku około 18 lat mężczyźni stają się wojownikami. Dawniej potwierdzeniem tego statusu było własnoręczne zabicie przez młodzieńca lwa. W dzisiejszych czasach ze względu na ochronę tych majestatycznych kotów raczej się już tego nie praktykuje. Masajskiego wojownika można rozpoznać po charakterystycznie zaplecionych, długich włosach.

Interesujące jest też podejście do masajskiej poligamii. Kobieta wychodząc za mąż za młodego mężczyznę tak naprawdę bierze ślub z całą jego grupą wiekową. Wojownik nie może odmówić kompanowi z tej samej grupy skorzystania ze swojego łoża, chociaż kobieta ma prawo nie dołączyć do niego jeśli go nie chce. W praktyce rzadko się to jednak zdarza, a kochanek korzystający z gościnności żony swego towarzysza wbiciem dzidy przed wejściem do domu oznajmia, że jest właśnie w trakcie randki. Taki masajski odpowiednik wywieszki nie przeszkadzać.

W wieku około 6 lat chłopcy poddawani są skaryfikacji polegającej na wypaleniu im charakterystycznych okrągłych blizn na policzkach. Inne modyfikacje ciała obejmują przekłuwanie i rozciąganie płatków uszu. Masajowie uwielbiają też ozdoby w formie drobnych koralików. Słyną tez z noszenia w dużej mierze czerwonych szat – czerwony kolor oznacza niebezpieczeństwo, a na sawannie może odstraszać zwierzęta. Większość Masajów chodzi albo boso albo w słynnych klapkach robionych ręcznie z resztek opon.

Ponieważ w Kenii istnieje obowiązek szkolny dla wszystkich dzieci, młodzi Masajowie wędrują często do szkół bardzo oddalonych od swoich rodzinnych wiosek na sawannie. Oczywiście zdarzają się przypadki nie wysyłania dzieci do szkoły jednak władze Kenii starają się z tym walczyć.

Jeśli chodzi o starszyznę to zajmuje ona najważniejsze miejsce w społeczności masajskiej – chodzi oczywiście o starszych mężczyzn. To oni podejmują decyzje za wioskę, rozwiązują spory i doradzają.

Mówi się, że Masajowie spożywają tylko trzy rzeczy – krowie mleko, mięso i krew. Faktem jest, że okolice przez nich zamieszkiwane obfitują w dziką zwierzynę, gdyż plemię to nie poluje dla mięsa. Zdarzają się polowania na drapieżniki kiedy te zagrażają masajskim stadom krów. Lud ten wierzy, że całe bydło tego świata zostało dane im w prezencie od ich jednego boga Nkai. Dlatego podprowadzenie innym ludziom krów nie uważa się tu za kradzież lecz po prostu odebranie czegoś, co im się naturalnie należy. Stąd pojawiają się czasem konflikty z innymi plemionami. Pochodzący z ludów nilotyckich Masajowie w ogóle niechętnie asymilowali się z ludami kuszyckimi zamieszkującymi tereny, na które przybywali.

Skąd ten fenomen Masajów i ich popularność? Wynika on w dużej mierze z tego, że wielu z nich nadal prowadzi tradycyjne życie wypasając stada bydła na sawannach (chociaż z chęcią korzystają z osiągnięć cywilizacji takich jak telefony komórkowe). Inne plemiona, jak na przykład największe kenijskie plemię Kikuju w dużej mierze przejęło zachodni styl życia i ubierania. Ale przecież Masajowie nie są jedyni. Lud Turkana na przykład też nadal żyje bardzo tradycyjnie. Jednak Masajowie mają drugą przewagę – żyją w okolicach, gdzie można znaleźć wiele zwierząt, a te przyciągają turystów na safari. Goście z zagranicy mają więc możliwość zajrzenia do dzikiej masajskiej wioski będąc na wycieczce w Masai Mara czy Amboseli. Nad jezioro Turkana mało kto się zapuszcza, więc i lud Turkana nie jest zbyt często odwiedzany. Dodajmy do tego ciekawe tradycje i ozdoby i mamy przepis na sukces…

Dzień po odwiedzeniu pokazowej wioski masajskiej na wybrzeżu robimy zakupy na niewielkim bazarze nieopodal, szukając ładnych, ręcznie robionych pamiątek. Mojej mamie podoba się bransoletka. Kobieta, która do nas podchodzi, wydaje się znajoma.
– Widziałam cię wczoraj w wiosce masajskiej – poznaję wreszcie, chociaż tym razem ma na sobie zwykłe ubranie i prawie żadnych ozdób.
– Tak… a dziś jestem tu – przytakuje. – To co, chcesz tę bransoletkę?
– Za ile? – pytam.
Kobieta wyjmuje notesik i pisze 1000 szylingów. Patrzę na nią z niedowierzaniem i podaję swoją cenę. 100 szylingów.
– Ha! Trudno się z tobą targować… – śmieje się kobieta.
– Bo ja jestem jak Kikuju – odpowiadam. Lud Kikuju to trochę tak jak u nas Żydzi lub Poznaniacy, z których żartuje się, że są dusigroszami. W Kenii mówi się o nich z przymrużeniem oka, że są uzależnieni od pieniędzy.
– Tak? A jakie jest twoje imię Kikuju?
– Wangare – rzucam pierwsze, które przychodzi mi do głowy. To imię mojej przyjaciółki. – A jak ty się nazywasz?
– Ja jestem Wanjiku – odpowiada kobieta.
– Jak to? To też jest imię Kikuju – dziwię się. – A ty przecież jesteś Masajką…?
– Nie jestem… – przyznaje się.
– To co robiłaś tam w tej wiosce, udając Masajkę? – dopytuję.
– No wiesz… Kikuju się nie sprzedaje, a pieniądze jakoś trzeba zarobić.

Fascynują Was żyjące według dawnych tradycji plemiona? Chcielibyście zobaczyć, jak wygląda życie Masajów? Odwiedziliście może jakiś inny lud, żyjący tradycyjnie, który chętnie “sprzedaje” swoją kulturę?

Cieszę się, że tu jesteś! Mam nadzieję, że spodobał Ci się i zaciekawił ten wpis. Jeśli tak, to będzie mi niezmiernie miło, gdy klikniesz Lubię to, dodasz +1 i podzielisz się wpisem ze znajomymi albo dołączysz do dyskusji! To dla mnie ważne, bo pokazuje, że warto dalej pisać. Masz uwagi, komentarze, pytania? Nie wahaj się, napisz! Cieszę się z każdego sygnału od Ciebie! Dziękuję :)

- Ewa a

Wydrukuj lub zapisz PDF