Rendez-vous z kaszalotem

Glenn urodził się jako jedynak gdzieś w ciepłych tropikalnych wodach oceanicznych, prawdopodobnie w okolicach Azorów, mierząc mniej więcej cztery metry długości. Przez lata beztrosko pływał w pobliżu niej, aż wreszcie, kiedy skończył piętnaście lat, przyszedł czas, by wypłynąć spod matczynych płetw i znaleźć sobie dziewczynę. Ideał piękna wśród kaszalotów jest jednak nieco inny niż u ludzi – tam im grubszy, tym przystojniejszy. Glenn poczuł więc, że musi popłynąć gdzieś, gdzie będzie mógł się najeść tak, że po powrocie żadna kaszalotka mu nie odmówi. W ten sposób natura pchnęła Glenna na północ, ku wybrzeżom Norwegii.

Na pokładzie wypływającej z portu w Stø łodzi Blasius II znajduje się sześćdziesiąt osób. Większość z nich to pasażerowie, tak jak ja, ale towarzyszy nam też przewodniczka Senia i pomagające jej w wypatrywaniu wielorybów koleżanki, a także sternik oraz sam właściciel łodzi – Bjørn. Płyniemy na północ wzdłuż wyspy Andøya aż do podwodnego kanionu Bleik – głębiny, w której w okresie letnim żerują kaszaloty spermacetowe. Ich obserwacja to nasz plan na dziś!

Arctic Whale Tours, firmę organizującą rejsy w poszukiwaniu wielorybów, znam dobrze z ubiegłorocznej wizyty w Tromsø, gdzie znajduje się jej zimowa baza. Latem łódź wypływa w morze w okolicach wysp Vesterålen. O tym, że przykłada się tu dużą wagę do odpowiedzialnego obcowania z morskimi ssakami, mogłam się już przekonać. I nie chodzi tylko o to, że w biurze wisi cały szereg plakatów, informujących o przestrzeganiu odpowiednich zasad podczas rejsu w pobliżu wielorybów. Wiem, bo widziałam, że firma stosuje w praktyce to, co deklaruje.

Ze Stø do kanionu Bleik płynie się około dwóch godzin. Większość pasażerów chowa się w tym czasie pod pokładem, racząc się gorącą herbatą, kawą lub czekoladą. Ja postanawiam jednak zostać na zewnątrz, obserwując przerzedzające się chmury, latające nisko nad pofalowaną powierzchnią wody mewy czy wynurzające się od czasu do czasu spod wody płetwy morświnów.

Kiedy Blasius II wreszcie trochę zwalnia po dwóch godzinach rejsu, na dziobie pojawia się nasza przewodniczka Senia, dzierżąc w dłoni… pluszowego kaszalota. Za pomocą zabawki pokazuje nam, jak zachowują się te wieloryby, jednocześnie co nieco nam o nich opowiadając.

Kaszaloty nie są łatwe do wypatrzenia, gdyż unoszą się przez kilkanaście minut na powierzchni wody niczym wielkie kłody, od czasu do czasu wyrzucając w powietrze fontannę oddechu. Kiedy ich ciała zaczynają falować, znaczy to, że za chwilę zanurkują, by żerować na głębokości kilkuset metrów. Można wówczas zobaczyć ogon kaszalota, a następnie trzeba czekać, aż zwierzę wynurzy się ponownie. Na pokładzie Blasius II nie ma zamontowanego sonaru czy innych sprzętów, które mogłyby zakłócać spokój podwodnego świata. Musimy więc polegać na oczach naszych i załogi oraz na hydrofonie.

Hydrofon jest po prostu podwodnym mikrofonem. Gdy dopływamy w okolice kanionu, zostaje on włączony wraz z głośnikiem, tak że i my możemy usłyszeć, co dzieje się pod wodą. Silnik chodzi na tak wolnych obrotach, że niczego nie zagłusza. Chciałabym tu zabłysnąć i powiedzieć, że rozpoznaję różne podwodne dźwięki, ale prawda jest taka, że dla niedoświadczonego ucha nic one nie znaczą. Senia wyjaśnia, że nurkując, kaszaloty wydają charakterystyczne odgłosy podobne do klikania, które wprawne ucho jest w stanie wychwycić, co pomaga zlokalizować zwierzę. Dźwięki te najprawdopodobniej służą kaszalotom do lokalizowania podwodnych obiektów na głębokościach, gdzie nie dociera światło słoneczne. Są one w stanie wyczuć odbite od innych zwierząt czy przedmiotów fale dźwiękowe, a dzięki temu słuch zastępuje im wzrok.

Blasius II kołysze się na morskich falach, a my rozglądamy się dookoła. Hydrofon szumi i popiskuje w tle. Na horyzoncie widać łódź podobnej firmy, organizującej rejsy z miejscowości Andenes. Zauważamy, że pasażerowie czemuś się przyglądają – zapewne wypatrzyli wieloryba. W pewnym momencie także silnik naszej łodzi ożywa, by popłynąć kawałek dalej, w kierunku, w którym od czasu do czasu można dostrzec strzelającą w powietrze fontannę. Wieloryb jednak nurkuje zanim zdążymy do niego podpłynąć. Obserwacja waleni wymaga cierpliwości, bo nie zawsze można je zobaczyć od razu. Należy też pamiętać, że to my jesteśmy gośćmi na morzu. Pewnie gdybyśmy płynęli szybciej, zobaczylibyśmy kaszalota, ale wiązałoby się to ze stresem dla zwierzęcia, dlatego tym razem odpuszczamy.

– Nie ten, to inny – pociesza nas Senia. W głębinie, nad którą się unosimy, nurkuje ich prawdopodobnie kilka. Trzeba je tylko znaleźć. W Norwegii obserwuje się wyłącznie samce i z reguły tylko latem, kiedy przypływają w te okolice, by żerować na gigantycznych kałamarnicach, żyjących w tutejszych wodach. Samice w tym czasie zostają w ciepłych wodach wokół Azorów czy Karaibów. Pod koniec lata utuczone samce wrócą na południe, by rozpocząć okres godowy. Powtarzają to co roku, aż osiągną wiek około czterdziestu lat, kiedy nie mają już dość sił, by wrócić na południe.

Wreszcie i nam udaje się dostrzec unoszącego się niezbyt daleko na wodzie kaszalota. Powoli podpływamy do zwierzęcia, cały czas trzymając się trochę z boku. Na grzbiecie, tuż przed płetwą tłuszczową, wieloryb ma charakterystyczną białą plamę. To dzięki niej Senia rozpoznaje Glenna. Przewodnicy są w stanie odróżnić od siebie poszczególne osobniki właśnie po takich plamach, a czasem nawet po kształcie płetw. Tym najczęściej spotykanym nadają imiona.

Glenn leniwie pływa na powierzchni, co jakiś czas wydychając powietrze tak gwałtownie, że tworzy się charakterystyczne fontanna. Obserwujemy jak jego ogromne cielsko delikatnie unosi się i opada w rytm morskich fal. Samce kaszalotów dorastają do dwudziestu metrów, a ich ciała mogą ważyć nawet do siedemdziesięciu pięciu ton. Zwierzęta te są największymi żyjącymi obecnie mięsożercami. Gustują w mięczakach, takich jak kałamarnice i ośmiornice. By je schwytać, nurkują, a do zanurzenia przygotowują się, wykonując faliste ruchy. Gdy zlokalizowana na grzbiecie płetwa tłuszczowa wybrzusza się coraz bardziej, wiadomo, że za chwilę zwierzę zniknie pod wodą, machając na pożegnanie ogonem.

Kiedy Glenn zanurza się, mamy około dwudziestu minut przerwy. Doświadczeni przewodnicy są w stanie w przybliżeniu określić długość nurkowania, obserwując, ile wdechów wzięło zwierzę przed zniknięciem pod wodą. I rzeczywiście po niecałych dwóch kwadransach możemy znowu obserwować Glenna unoszącego się na powierzchni. Oprócz najczęściej spotykanych latem w okolicach Vesterålen kaszalotów spermacetowych, można tu czasem spotkać grindwale, płetwale karłowate czy finwale, a mając ogromne szczęście – także humbaki. My mamy szczęścia tyle, że wystarcza na kaszalota i kilka widocznych z bardzo daleka morświnów zwyczajnych. Kiedy obserwowany przez nas Glenn nurkuje ponownie, załoga stwierdza, że czas wracać.

Ponieważ czekają nas dwie godziny rejsu, wszyscy pasażerowie zostają zaproszeni pod pokład, gdzie załoga serwuje nam przepyszną i pożywną gorącą zupę rybną. Niestety, pierwszy raz od dłuższego czasu dopada mnie choroba morska, więc jestem w stanie zjeść zaledwie pół porcji, zanim pojawi się konieczność wyjścia na pokład, gdzie spędzam resztę rejsu.

Po jakimś czasie dołączają do mnie kolejni ludzie, niekoniecznie ze względu na podobne do moich problemy, lecz dlatego, że zbliżamy się do wyspy Anda. Całe piętnaście hektarów jej powierzchni chronione jest w ramach rezerwatu naturalnego, który jest domem dla maskonurów, mew trójpalczastych i srebrzystych, alek zwyczajnych, kormoranów czubatych oraz nurników zwyczajnych. Całe to ptactwo możemy obserwować, opływając wyspę dookoła. Dawniej żyły tu też foki, ale według słów Bjørna w ubiegłym sezonie wszystkie padły ofiarą orek.

Kiedy wracamy do portu, na lądzie spotykamy Lauriego – najbardziej doświadczonego przewodnika, z którym pływałam ubiegłej zimy. O wielorybach może on opowiadać bez końca. Wspominamy chwilę starego kaszalota, którego widzieliśmy rok temu. Lauri zaskakuje nas, mówiąc, że jeśli chcemy zobaczyć cielsko nieżywego wieloryba, to powinnyśmy jechać do Nyksund gdyż tam właśnie, nieopodal skał, przy drodze do wioski unosi się martwy od około czterech tygodni kaszalot. Nie jesteśmy przekonane, by jechać tam specjalnie dla takich widoków, ale mogę zrozumieć poruszenie Lauriego. Natura nie zawsze jest piękna i pachnąca, zawsze jest jednak pasjonująca, a każdy rejs czy wyprawa, by podglądać dzikie zwierzęta w ich naturalnym środowisku, dostarcza ekscytujących wrażeń!

Na wycieczkę Whale Safari in Stø wybrałam się po raz kolejny na zaproszenie firmy Arctic Whale Tours, która organizuje tego typu rejsy zarówno latem (ze Stø na wyspach Vesterålen), jak i zimą (z położonego bardziej na północ Tromsø). Tym, co przekonało mnie najbardziej do skorzystania ponownie z usług tej firmy był profesjonalizm, pasja i dbałość o środowisko, które obserwowałam ubiegłej zimy!

Lubicie obserwować dzikie zwierzęta w ich naturalnym środowisku? Mieliście kiedykolwiek okazję zobaczyć wieloryba albo inne duże morskie ssaki?

Cieszę się, że tu jesteś! Mam nadzieję, że spodobał Ci się i zaciekawił ten wpis. Jeśli tak, to będzie mi niezmiernie miło, gdy klikniesz Lubię to, dodasz +1 i podzielisz się wpisem ze znajomymi albo dołączysz do dyskusji! To dla mnie ważne, bo pokazuje, że warto dalej pisać. Masz uwagi, komentarze, pytania? Nie wahaj się, napisz! Cieszę się z każdego sygnału od Ciebie! Dziękuję :)

- Ewa a

Wydrukuj lub zapisz PDF